به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، پیمان حدادی با اشاره به تشکیل ۳۰ شرکت سرمایه‌گذاری مرتبط با سهام عدالت اعلام کرد: از این تعداد ۲۶ شرکت سال ۹۹ در بازار دوم بورس پذیرش شده و نماد آنها درج شد. گرچه اکنون نماد این شرکت‌ها به دلیل تعیین تکلیف نشدن مجامع و هیأت مدیره متوقف است.
سرمایه‌گذاری استان تهران به دو بخش استان تهران و البرز تقسیم شده و سرمایه‌گذاری استان تهران افزایش سرمایه انجام داده است. در مورد استان البرز باید تشکیل این شرکت نزد سازمان ثبت اسناد به ثبت برسد که هنوز انجام نشده است. سرمایه‌گذاری استان سمنان هم با وجود اینکه بارها نامه زده شده، باید با اقدام قضایی به نتیجه برسد. سرمایه‌گذاری قزوین و چهارمحال و بختیاری هم گرچه ثبت شده اما هنوز مدارک آن کامل نشده در نتیجه نماد آن هم در بورس بازگشایی نشده است.
کمیته تخلفات سازمان بورس در هفت شرکت سرمایه‌گذاری استانی به دلیل احراز تخلف، اقدام به سلب صلاحیت هیأت مدیره آنها کرد و به دلیل عدم اجرای آیین‌نامه سهام عدالت، اقدام به بستن دسترسی اطلاع‌گذاری بر روی سامانه کدال انجام داد. بنابراین هر شرکتی نتواند اطلاعات را در کدال اعلام کند، نماد آن تعلیق می‌شود. در این زمینه در هفت استان سلب صلاحیت هیات مدیره انجام شده است.
صورت‌های مالی شرکت‌های استانی باید طبق استاندارد حسابداری انجام شود. در موقع بازگشایی نمادهای سهام عدالت استانی عمدتاً کمتر از ارزش ذاتی سهام در بازار معامله می‌شد و این به دلیل نبود بازارگردان حرفه‌ای بود. در حالی که شورای عالی بورس قبلاً مصوب کرده بود صندوق توسعه بازار نقش بازارگردان برای سهام عدالت داشته باشد.
پولی برای بازارگردانی سهام عدالت وجود ندارد
صندوق توسعه بازار به دلیل اینکه پولی در اختیار نداشت نمی‌توانست بازارگردانی کند. از طرفی قیمت سهام استانی باید حول و حوش ارزش روز سهام یا NAV باشد که این با منطق بازار جور در نمی‌آید. بنابراین یکی از عواملی که باعث بسته شدن نمادها شد نداشتن بازارگردان و افت سهام به کمتر از ارزش روز بود. ممکن بود برخی اشخاص حقوقی با خرید یکی دو درصد از سهام شرکت‌های استانی مدیریت آن شرکت‌ها را به دست بگیرند که این با فلسفه سهام عدالت تناقض داشت.
دلیل توقف نمادهای سرمایه‌گذاری استانی در سال گذشته
در دو سال گذشته صورت‌های مالی شرکت‌های استانی به تصویب مجمع نرسیده و مدیران مجامع مشخص نشدند. بنابراین شورای عالی بورس تصمیم گرفت، نمادهای استانی متوقف شود و برای باز شدن آن اولاً باید مجامع شرکت‌های استانی برگزار شوند و آیین‌نامه اجرایی سهام عدالت اصلاح شود که البته تا حدی انجام شده و یکی دو مورد از اصلاح آن مانده که در کمیته‌های تخصصی در حال پیگیری است.
مجامع ۱۸ شرکت استانی در نوبت اول برگزار شد که البته به حد نصاب نرسید. در برخی استان‌ها با دستور مقام قضایی جلوی برگزاری مجامع سهام عدالت گرفته شد. اول گفته شده بود مجامع بصورت الکترونیکی برگزار شود. بنابراین سهامداران عدالت که سجامی نشده بودند، نمی‌توانستند در مجامع الکترونیک شرکت کنند و این برخلاف قانون تجارت است. دوم اینکه مجمع در حالی به انتخاب هیأت مدیره اقدام می‌کرد که سازمان بورس صلاحیت افراد نامزد را اعلام نکرده بود. اگر قرار باشد، مجمع عمومی شرکت‌های استانی بصورت الکترونیکی برگزار شود با این توجیه که تعداد سهامداران زیاد هستند، این یکی از معضلات سهام عدالت است.
در دولت قبل اعضای هیأت رئیسه مجمع استانی توسط دولت انتخاب شده بودند که این هم برخلاف قانون تجارت است و بعد از بررسی به این نتیجه رسید که باید هم مجمع عمومی شرکت‌ها و هم بررسی صلاحیت نامزدها برگزار شود و مجامع هم بصورت حضوری و هم الکترونیکی برگزار شوند که البته هنوز به تأیید شورای عالی بورس نرسیده است.
مدیران سرمایه‌گذاری استانی هم تراز مدیران تامین سرمایه
سازمان بورس باید افرادی را که نامزد حضور در مجمع شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند را تأیید صلاحیت کند و هر موقع که فراخوان برای حضور در هیأت مدیره شرکت‌های سهام عدالت اعلام کرد، بررسی تأیید صلاحیت افراد نیز باید انجام شود، البته طبق مقررات جدید صلاحیت نامزدها برای هیأت مدیره شرکت های استانی یک پله ارتقا پیدا کرده و نامزدها باید هم راستا با شرایط مدیران شرکت‌های تأمین سرمایه در بازار سرمایه باشند. در حالی که قبلاً این شرایط در ردیف دوم قرار داشت یک پله ارتقا پیدا کرده اما کسانی که سال گذشته ثبت‌نام کرده و تأیید صلاحیت شدند، نیازی به ثبت‌نام مجدد ندارند.
فرایند برگزاری مجامع شرکت‌های استانی ۴۵ تا ۶۰ روز از زمان فراخوان متقاضی حضور در هیأت مدیره تا تعیین تکلیف اعضای هیأت مدیره طول می‌کشد باید صلاحیت علمی، عمومی و اجرایی افراد احراز شود و مصاحبه حضوری برگزار شود. ممکن است برخی از مجامع در نوبت اول به نصاب نرسد، باید دوباره برگزار شود و بعد از برگزاری مجامع نمادهای معاملاتی می‌توانند باز شوند.
افرادی که می‌خواهند در هیأت مدیره باشند باید سهامدار شرکت‌های استانی باشند. ممکن است شورای عالی بورس قبل از ثبت‌نام به مدت محدود نمادهای شرکت‌های استانی را باز کنند تا افراد متقاضی بتوانند سهام خریداری کنند اما بعد از اینکه مجمع شرکت‌های استانی برگزار شد، باید شرکت‌ها اطلاعات را روی سامانه کدال قرار دهند تا نماد آنها باز شود.
سال جاری ۶۰ هزار میلیارد تومان سود سهام عدالت توزیع می‌شود
معلوم نیست براساس چه مبنایی ابتدا ۳۰ درصد و سپس ۶۰ درصد از سهام عدالت مردم قابل معامله شد که این امر باعث شد مردم و سهامداران عدالت برای فروش سهام هجوم بیاورند در حالی که فلسفه اعطای سهام عدالت این بود که مردم سهام ارزنده داشته باشند و از سود آن استفاده کنند. سال گذشته ۳۰ هزار میلیارد تومان سود سهام عدالت توزیع شد. سال جاری پیش‌بینی می‌شود ۶۰ هزار میلیارد تومان سود توزیع شود یعنی سود یک میلیونی سال گذشته برای هر نفر به دو میلیون تومان افزایش می‌یابد.
توثیق سهام برای وام به جای فروش آن
سهامداران عدالت اگر نیاز به نقدینگی دارند، می‌توانند به جای فروش سهام آن را وثیقه بگذارند و وام از بانک دریافت کنند اما اگر قرار باشد مانند گذشته ۶۰ درصد سهام را بفروشند به دلیل هجوم برای فروش آن قیمت سهام ارزنده پایین می‌آید. در سال ۹۹ هم ۳.۵ میلیون نفر برای فروش سهام عدالت اقدام کردند و ۱۴ هزار میلیارد تومان پول فروش سهام عدالت در روش غیر مستقیم از بازار سرمایه خارج شد و یکی از عوامل ریزش بازار بشمار می‌رفت.
ابلاغیه ۹ اردیبهشت ۹۹ برای آزادسازی سهام عدالت، حکم حکومتی بود که اختیاراتی به شورای عالی بورس داد تا ضوابط اجرایی سهام عدالت را شورای عالی بورس تهیه کند. ممکن است این بار تصمیم بگیرد، سالی ۱۰ درصد از سهام عدالت قابلیت خرید و فروش داشته باشد اما باز هم تأکید براین است که یک دارایی ارزشمند است و در اختیار دهک‌های پایین جامعه قرار دارد و مردم باید از سود آن استفاده کنند.
تسهیلات با وثیقه بر اساس ۵۰ درصد ارزش سهامع عدالت خواهد بود
سامانه ستاره برای توثیق سهام فعلاً برای سهامداران عدالت در روش غیر مستقیم است. سال قبل عده‌ای از سهامداران از طریق وثیقه‌گذاری سهام عدالت، کارت اعتباری دریافت کردند البته نرخ سود این کارت‌ها بالا بود اما امید است سال جاری تسهیلاتی که با وثیقه‌گذاری سهام عدالت داده می‌شود با نرخ کمتر باشد و ارزش اسمی سهام عدالت به میزان ۵۰ درصد می‌تواند وثیقه تسهیلات قرار گیرد.
طبق مصوبه شورای عالی بورس در سال ۹۹، سپرده‌گذاری مرکزی اجازه پیدا کرد به میزان ۵ در هزار سهام استانی را از پرتفوی آن کسر کرده و به صندوق توسعه بازار بدهد اما عمده نمادهای استانی در صف فروش بودند و بازارگردان هم پولی در اختیار نداشت که این سهام را خریداری کند. ممکن است عده‌ای بگویند همان سهام ۵ درصد هزار را نقد کنند اما ۲ هزار میلیارد تومان ارزش آن بود که اگر بخواهد آن را بفروشد باید کمتر از قیمت بفروشد. ارزش دارایی روز پرتفوی سهام عدالت ۵۰۰ هزار میلیارد تومان بود و مشخص نبود صندوق توسعه بازار تحت چه ضوابطی سهام در اختیار را بفروشد و نقد کند. اگر مثلاً سهام فولاد را بخواهد کمتر از قیمت بازار عرضه کند نهاد نظارتی ورود می‌کند. از طرفی به صندوق توسعه بازار گفته شده سهام در حدود ارزش روز معامله شود.
تصدی‌گری دولت در سهام عدالت کم رنگ می‌شود
طبق نامه رهبری هم در سال ۸۵ و هم در سال ۹۹ باید کم‌کم تصدی گری دولت در سهام عدالت کاسته شده و از بین برود. سال جاری هم در برخی مجامع مرتبط با سهام عدالت مباحثی مطرح شد. سازمان بورس در کنار کارگروه سه جانبه برای سهام عدالت حضور دارد و این کارگروه فردی را به عنوان نماینده سهامداران عدالت به جای شرکت‌های مادرتخصصی در مجامع شرکت‌های سرمایه‌پذیر معرفی می‌کند.
منع قانونی کارمندان برای حضور در هیات مدیره شرکت های استانی سهام عدالت
عضویت در هیات مدیره شرکت‌های استانی برای کسانی که مشاغل دولتی دارند، منع قانونی دارد اما افرادی که بازنشسته هستند مانند سایر متقاضیان می‌توانند نامزد شوند اما باید برای شرکت‌های استانی بالاترین مدیران مالی استان‌ها حضور داشته باشند. بنابراین شورای عالی بورس تأیید صلاحیت مدیران سرمایه‌گذاری استانی را ارتقا داد تا افراد لایق به مدیریت دارایی شرکت‌ها بکار گرفته شوند.
فوت ۳.۵ میلیون سهامدار عدالت در ۱۶ سال
از ۴۹ میلیون سهامدار عدالت ظرف ۱۶ سال گذشته ۳.۵ میلیون نفر فوت کردند که برخی از آنها بعد از آزادسازی سهام عدالت بود و حتی در این مدت برخی از ورثه‌های سهام عدالت هم فوت کردند. شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در همکاری با قوه قضاییه که هم اطلاعات متوفیان و هم وارثان آنها را دارد این اطلاعات را با هم رد و بدل کنند و به صورت قهری سهام عدالت بین ورثه تقسیم شود. البته در برخی از شهرها و استان‌ها اطلاعات مکانیزه و ماشینی وجود ندارد و زیرساخت آن فراهم نشده است. بنابراین ممکن است قدری طول بکشد اما مرحله انتقال اطلاعات افراد متوفی در سهام عدالت از مرکز آمار قوه قضاییه خیلی کند به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی منتقل می‌شود.
سال جاری سود سهام عدالت نسبت به سال قبل ۲ برابر می‌شود. یک پیشنهاد در این زمینه وجود دارد که سود سهام در دو مرحله پرداخت شود که این به شرط تسریع پرداخت ۳۶ شرکت سرمایه‌پذیر است در حالی که طبق قانون تجارت بعد از برگزاری مجمع عمومی هر شرکت ۸ ماه فرصت دارد سود سهام را بدهد. خوشبختانه در سال‌های اخیر رقابتی بین شرکـت‌ها شکل گرفته که سود سهامداران حقیقی را سریع‌تر بپردازند.
پرداخت سود سهام ۱۳ شرکت غیر بورسی عدالت تا پایان شهریور
طبق مصوبه یک ماه قبل شورای عالی بورس سود ۱۳ شرکت غیر بورسی سهام عدالت بعد از اعمال افزایش سرمایه برخی از شرکت‌ها که از محل آورده نقدی بود توسط سازمان خصوصی‌سازی دریافت شده و با همکاری شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تا پایان شهریور پرداخت شود. سود شرکت‌های غیر بورسی از ابتدا جمع‌آوری شده و در حساب خزانه دولت نگهداری می‌شود و قرار است تا پایان شهریور به ذی‌نفعان سهام عدالت بپردازند.
شرکت های غیر بورسی سهام عدالت در بازار پایه پذیرش می‌شوند
تاکنون سه شرکت از ۱۳ شرکت غیر بورسی وارد بازار سرمایه شدند و ۱۰ شرکت مانده است. شورای عالی بورس هم شرایطی فراهم کرده این شرکت‌ها در بازار پایه فرابورس پذیرش شوند و در ۶ ماه دوم سال جاری تعدادی از این شرکت‌ها وارد بورس می‌شوند. قرار شد این شرکت‌ها در قالب یک هلدینگ وارد بازار سرمایه شوند که سهام این هلدینگ به تمام ۴۹ میلیون سهامدار عدالت در روش مستقیم و غیر مستقیم اختصاص داده شود.
تشکیل کارگروهی برای آئین نامه سهام عدالت
سال جاری تحول اساسی در مجامع شرکت‌های سرمایه‌پذیر عدالت ایجاد شده و اکثر شرکت ها متوجه شدند سهام عدالت در اختیار مردم است. در برخی از شرکت‌ها تغییر هیأت مدیره صورت گرفته است. کارگروهی توسط شورای عالی بورس تشکیل شده که افراد متقاضی برای حضور در مجامع شرکت‌های سرمایه‌پذیر سوابق را ارائه می‌کنند. بررسی صلاحیت انجام می‌شود. نتیجه این مصاحبه‌ها و بررسی‌ها تا چند ماه آینده مشخص خواهد شد.
در مورد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی صلاحیت مدیران آن در حد صلاحیت شرکت‌های تأمین سرمایه در بازار سرمایه ارتقا یافته و باید افراد دارای صلاحیت علمی و عملی وارد این شرکت‌ها شوند. سهام شرکت‌های استانی سهام عدالت ارزنده است اگر نماد این شرکت‌ها در بازار باز شود خریداران زیادی دارند.
شورای عالی بورس در مورد اعضای هیأت مدیره شرکت‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌پذیر نظارت خاص دارند و اگر ملاحظه کند گروه خاصی می‌خواهند سهام اکثریت را تصاحب کنند جلوی آن را می‌گیرد.
خرید سهام عدالت استانی محدود می‌شود
همانگونه که در مورد خرید سهام بانک‌ها محدودیت وجود دارد و هر فرد حقیقی و حقوقی بیش از درصد خاصی نمی‌تواند سهام یک بانک را مالک شوند در مورد سهام عدالت هم اینگونه است. البته در سهام عدالت مالکیت بصورت عادلانه بین افراد وجود دارد اما مدیریت آن بصورت حرفه‌ای در اختیار افرادی قرار می‌گیرد که صلاحیت‌های حرفه‌ای سازمان بورس را کسب کنند.
ورود ۱۲ نهاد در سهام عدالت
در سهام عدالت، شورای عالی بورس، سازمان بورس، سازمان خصوصی‌سازی، سازمان حفاظت اطلاعات سپاه، وزارت اطلاعات، فراکسیون سهام عدالت، اتاق تعاون، اتاق بازرگانی، سازمان بازرسی و در مجموع ۱۲ نهاد مختلف حضور دارند که اعمال نظر این ۱۲ نهاد کار بسیار سختی است اما آیین‌نامه‌ای تدوین می‌شود که به مشارکت واقعی مردم در مدیریت و مالکیت سهام عدالت منجر شود.
مالکیت یکسان در سهام عدالت و مدیریت حرفه‌ای
سهام عدالت در ۱۶ سال گذشته به روش دیگری اداره شده و بسیار سخت است شیوه اداره آن را تغییر یابد و قرار است افرادی که مالکیت سهام عدالت را دارند براساس معیار عدالت یکسان باشند اما مدیریت حرفه‌ای در شرکت‌های سرمایه‌پذیر عدالت و شرکت‌های استانی براساس ضوابط سازمان بورس باید برقرار شود و فلسفه اصلی سهام عدالت از سال ۸۵ هم این بود که به گسترش عدالت اجتماعی و توانمندسازی خانوارهای کم درآمد جامعه منجر شود.